Síðast liðin tvö ár hafa verið ár hinna stóru kombakka; Daft Punk, David Bowie, Boards of Canada, Mazzy Star, The Knife og My Bloody Valentine hafa gefið út plötur eftir margra ára eða jafnvel áratuga þögn. Það liggur því beint við að meistari hinnar svonefndu gáfumannaraftónlistar(IDM), Richard D. James eða Aphex Twin, bætist í þennan fríða flokk með sinni fyrstu alvöru breiðskífu síðan Drukqs kom út árið 2001. Hann var gríðarlega afkastamikill á 10. áratugnum og jafnfær á undurfallegar melódíur og tryllingslegar taktpælingar og óhljóðalist.

Á Syro er það melódíska hlið Aphex Twin sem skín í gegn þrátt fyrir að fagurfræði plötunnar myndi seint teljast hefðbundin. Í upphafslaginu minipops 67, sem var jafnframt fyrsta smáskífan, má heyra níðþungan og margbrotinn takt í bland við draugalegar raddir, bjagaða píanóhljóma og ægifögur synþahljóð í súpu sem gæti ekki hafa verið framreidd af neinum öðrum en séní-inu sjálfu. Það er eins og Alberto Balsam, Windowlicker og Iz-Uz í hárréttum hlutföllum.

Aphex hristir fram úr erminni ofgnótt af melódíum á plötunni; laglínur og stef sem ómerkilegri listamenn hefðu byggt heilu lögin á, treður hann fimm eða sex fyrir í einu og sama laginu. Oft eru undir-, mið- og yfirmelódíur í gangi á sama tíma. Bassa-, milli- og hátíðnirnar dansa hringi í kringum hvor aðra og nótur og taktslög skoppa hvert af öðru. Tempóin á plötunni ná alveg frá hægu hip hop-i yfir í æsilegt drum ‘n’ bass og það eru alltaf flöktandi varíasjónir í taktinum og óvænt slög, nokkurs konar spunakennd djazz-nálgun á trommuforritun.

produk 29 [101] er hægfljótandi ambíent hip hop sem minnir talsvert á skosku lærisvæna hans í Boards of Canada nema bara flóknara og kaflaskiptara. Um miðbik plötunnar í CIRCLONT6A eykur hann svo tempóið upp í ríflega 140 slög á mínútu í lagi sem tekst að vera melankólískt og gáskafullt á sama tíma en fyrst og fremst á stöðugri hreyfingu. Það svo yfirfullt af laglínum, taktbreytingum og hljóðum að ég þurfti að hlusta á það strax aftur til reyna að inntaka herlegheitin. Í því má meðal annars heyra bjagaðar satanískar raddir og synþasánd sem hljómar eins og ég myndi ímynda mér vélmenni að prumpa.

Í titillaginu er svo sóðalega fönkí synþi sem hljómar eins og bassalína úr Rick James lagi síuð í gegnum óteljandi vélar úr hljóðveri Aphex. s950tx16wasr10 er feikihratt drum’n’bass stykki þar sem hann grípur traustataki gamla góða Amen-bítið og teygir það og beygir í allar mögulegar áttir. Hann róar hlustendur svo niður í síðasta laginu sem er lágstemmt nýklassískt verk í anda Philip Glass, gullfallegt mínímalískt píanómótíf við undirleik fuglasöngs.

Það er einhver léttleikandi galsi og gredda sem svífur yfir vötnum skífunnar, maður fær á tilfinninguna að Aphex njóti þess fram í fingurgómana að snúa aftur úr þessari sjálfskipuðu útlegð sinni. Yfir plötunni gnæfir andlit Richard D. James, glottandi út að eyrum eins og prakkarinn sem hann er, segjandi með svipnum: „Hana, ég á lager af þessu stöffi, verið bara ánægð með það sem ég hendi í ykkur“.

Tónlistin á plötunni hefði ekki getað komið frá neinum öðrum en Aphex Twin og er í þeim skilningi engin róttæk stílbreyting frá hans fyrra efni heldur meira útpæld eiming á aðgengilegri hluta fyrri verka hans. En þegar stíllinn er það róttækur og einstakur að engum hefur tekist að herma eftir honum væri kannski það eina róttæka sem Richard D. James gæti gert í þessari stöðu að gera venjulega tónlist. Það vill enginn og ég bið Aphex Twin velkominn aftur. Það er gott að koma heim til pabba.

9/10

Davíð Roach Gunnarsson

Breska plötuútgáfufyrirtækið Warp Records  sem þekkt er fyrir þá mörgu raftónlistarmenn sem það hefur á sínum snærum, auglýsti nýverið viðburði tengda tónlistarmanninum Aphex Twin víðsvegar um heim, nánar tiltekið á tónleikastöðum í borgunum London, París, New York, Los Angeles, Chicago, Toronto, Brussel og Utrecht. Þar voru tækifæri fyrir áhugasama að heyra nýja plötu Aphex Twin, Syro, hátt í tveimur vikum áður en útgáfudagur hennar rennur í garð. Platan inniheldur tólf lög sem hann hefur unnið að síðasta áratug og er hans fyrsta breiðskífa síðan árið 2001. Eitt var að búa í nálægð við einhvern þessa viðburða en annað að fá tækifæri til að sækja einn slíkan. Innganga var ókeypis en til þess að fá hana þurfti að finna auglýsingu frá einum tónleikstaðanna sem sagði til um framhaldið. Reglan var sú að hver staður mátti einungis dreifa fimmtíu miðum hver.

Það vildi svo heppilega til að ég hóf námsdvöl mína nýlega í borginni Utrecht í Hollandi. Hún er rétt sunnan við Amsterdam og þar búa tæplega jafn margir og á Íslandi. Verandi bæði tónlistarunnandi og Aphex Twin aðdáandi, fann ég hvar hlustunarpartýið yrði haldið og sendi tölvupóst í von um það að fá miða. Ég var himinlifandi þegar mér barst svar þar sem mér var tilkynnt að ég væri í hópi þeirra sem kæmu til með að hlýða á plötuna að kvöldi 10. september. Leiðinni var heitið á lítinn, virtan og framsækinn tónleikastað sem heitir EKKO.

Ólívugrænn er liturinn

Á meðan ég bíð eftir því að staðurinn opni virði ég fyrir mér ólívugræn (sem er augljóslega sértilvalinn litur Syro) Aphex Twin merkin í gluggum staðarins. Þegar inn er komið bíður mín fatahengi þar sem vinalegur starfsmaður tekur við frakka mínum til geymslu. Dyravörður í jakkafötum leitar á mér og fullvissar sig um það að ég sé með enga myndavél, upptökutæki eða síma (sem ég skyldi eftir í frakkanum). Þar á eftir er mér afhendur bæklingur með myndefni ásamt lagalista plötunnar á bakhlið. Ég skelli mér á barinn, fæ mér einn bjór og lendi í spjalli við aðra gesti. Því næst skrái ég mig á lista til þess að fá meldingu þegar platan komi út og hvar ég geti keypt hana í bænum. Ég fæ varning með merki tónlistarmannsins: plastpoka sem ég get sett plötuna í þegar ég eignast hana, límmiða og gervi-greiðslukort. Spennan er þegar mikil.

Spennan nær hámarki þegar hurðir tónlistarsalsins opnast upp á gátt og gestirnir streyma inn. Við okkur blasir græn lýsing og merki Aphex Twin sem varpað er á sviðið með sitthvorum skjávarpanum. Ég tek eftir tveimur einmana diskókúlum í loftinu sem fá líklega ekki að njóta sín þetta kvöld. Eftir örlitla bið tekur til orðs maður, líklega viðburðastjórinn, sem talar á hollensku og segir að enginn annar bær í landinu hefði komið til greina fyrir þetta hlustunarpartý en Utrecht. Hann biður alla einnig hjartanlega velkomna og lýkur ræðu sinni á orðunum „Come to daddy”, sem er vísun í samnefnt lag Aphex Twin frá árinu 1997, og þá byrjar Syro að hljóma.

Draumkenndur og duttlungafullur

Hljóðstyrkurinn er nægilegur í kerfinu á EKKO. Platan er hvorki spiluð of hátt né lágt að mínu mati. Fyrsta lag plötunnar er minipops 67 [120.2] [source field mix] sem var gert aðgengilegt á alnetinu nýverið sem forsmekkur af því sem koma skyldi. Þéttur en slitróttur takturinn er kunnuglegur þeim sem hafa hlustað á Aphex Twin áður. Raddirnar sem spila stórt hlutverk í laginu eru eins og sögumenn sem leiða mann inn í draumkenndann og duttlungafullan heim Aphex Twin. Ég byrja strax að dilla höfði og öxlum. Sumir gestanna tóku með sér skriffæri og rita niður hjá sér athugasemdir. Lögin halda áfram að rúlla og eru jafn mislynd og þau eru mörg. Það sama má segja um gestina sem fáir virðast þekkja hvorn annan. Ég lít við og við í bæklinginn sem tilgreinir nöfn laganna og hversu mörg slög eru í þeim á mínútu. Ég reyni að fylgja listanum eftir en missi mig oft í eigin hugsunum. Platan byrjar í um 120 slögum á mínútu en þau verða fleiri með hverju lagi. Það er við miðbik plötunnar sem ég finn fyrir mikilli samrýni meðal gestanna sem klappa og fagna þegar hverju lagi lýkur. Hver og einn er að njóta á sinn hátt. Nokkrir dansa með tilþrifum, aðrir sitja á gólfinu og sumir liggja. Platan endar á fallegum píanóleik eins og platan hans, Drukqs, gerði einnig 13 árum áður. Ég loka augum mínum á meðan aitsatsana spilast og er sem mjúk fiðursæng sem faðmar mig og biður mig að hvílast.

Alsæll, agndofa, uppskrúfaður, örlítið sveittur og verulega sáttur geng ég út úr tónleikasalnum. Á meðan ég trappa mig niður ræði ég upplifun mína við aðra gesti á barnum. Ég kveð að lokum, nappa auka bæklingi og límmiða fyrir vin, gleymi að pissa og hjóla heim.

Snilldarlegur hrærigrautur

Það sem ég heyrði þetta kvöld væri hægt að eyða löngum tíma í að reyna að skilgreina. Teknó ýmiskonar (acid og ambient), IDM og slitrur af ýmsum stefnum sem ég þekki ekki nægilega vel. Þessi plata er þó töluvert mýkri en Drukqs sem dæmi og minnir frekar á hans fyrri plötur. Eins og við mátti búast voru lögin margslungin og kaflaskipt. Sannkallaður hrærigrautur, snilldarlega framreiddur af Aphex Twin. Ég hreyfði mig allan tímann. Þetta var í senn eins og að stunda íhugun og að fara út á lífið í leit að ást. Snilld þessa tónlistarmanns var gefin góð skil þetta kvöld. Viðstaddir meðtóku músíkina og sýndu viðbrögð sín persónubundið. Við vorum þarna saman komin til að deila þessari upplfun í návist hvors annars en í sitt hvoru lagi.

Alexander Jean Edvard Le Sage de Fontenay

Syro kemur út 22. september. Hægt að forpanta hana hér. (https://bleep.com/release/53848-aphex-twin-syro)